Dariusz Karłowicz - Teologia Polityczna - wyjaśnienie przyczyn sytuacji politycznej
Pomysł był taki, że najpierw pojawią się wyspy zamożności, a potem całareszta wynurzy się z biedy. Nie wyszło. Polski dobrobyt ma charakter wyspowy i nic nie wskazuje na to by coś miało się tu samo zmienić. Ciekawe, że mieszkańcy wysp – a więc ci, którym wiedzie się choćby względnie dobrze - nie bardzo wierzą w istnienie innego świata. Nie! Oczywiście wiedzą, że nie wszyscy zmieścili na lądzie i że podobno czasem ktoś tonie. Tak, to wiedzą. Tym, w co nie wierzą jest bieda niezawiniona. Przecież on też wyszli kiedyś na suchy ląd. „Jeśli ciężko pracujesz, to w końcu ci się uda – może nie będą to luksusy - ale na latte, i szalik Burberry wystarczy”.
Jesienią 2014 roku ktoś przysłał mi zrobiony przez redaktorów KulturyLiberalnej wywiad z ówczesnym szefem MSW Bartłomiejem Sienkiewiczem. Młodzi redaktorzy zamartwiali się, że Polacy nie chcą zrozumieć jak wielki sukces odniosła III RP. Minister ze swadą dowodził, że wybór między emigracją, a praca w kraju jest wyborem między dobrymi pieniędzmi, jakie można zarobić za granicą, a pozycją i prestiżem, który daje mniej płatna robota w Polsce. Tak się złożyło, że byłem wtedy w Londynie. Nazajutrz rozmawiałem z grupą młodych emigrantów. Panie zajmowały się sprzątaniem, panowie pracowali fizycznie (rzeźnia, magazyny, budowa). Prestiżem, który utracili było bezrobocie, a w najlepszym razie praca nie dająca najmniejszych szans na zaspokojenie zupełnie podstawowych potrzeb. Pieniądze, które zarabiali w Londynie pozwalały na skromniutkie, ale dumnie samodzielne życie. Twarde dowody polskiego cudu gospodarczego nie zrobiły na nich wrażenia wcale nie dlatego, że nie zostali dość dobrze poinformowani.
Jak do tego doszło? W latach 90’ wszyscy delektowali się konceptem, że otomamy kapitalizm bez kapitału. Należało to rozumieć w taki sposób, że skoro chcemy odejść od komunizmu, to nie wypada patrzeć ani skąd wzięły się pieniądze, ani do kogo należą. Uwłaszczająca się nomenklatura? Proszę bardzo. Dziwne prywatyzacje? Trudno! Lewe kredyty? Przykre, lecz nie do uniknięcia! Media, energetyka, banki w obce ręce – cudnie! Przecież kapitał nie ma narodowości, zachodnie standardy nas rozwiną, miejsca pracy są potrzebne, a transfer zysków, to daleka przyszłość. W wypadku przejmujących majątek służb dodawano jeszcze (tonem ludzi dobrze znających nie tylko mechanizmy rynku, ale i tajniki ludzkiej natury), że jeśli dość dużo ukradną, to przestaną być groźni – więc w naszym najlepiej pojętym interesie jest by kradli ile wlezie. „W trzecim pokoleniu zostaną filantropami” – uspokajano.
Nikt nie miał wątpliwości, że trzeba być twardym. Transformacja –powtarzano – wymaga determinacji, wszak wyjście z komunizmu nie może się obyć bez ofiar. Skoro u końca będzie lepiej, więc nie można wahać się ani zwlekać. Rynek dostarcza kryterium. Rentowność! Może się zdarzyć, że coś wartego miliony nie jest warte złotówki – powtarzano wtajemniczając nas w arkana rynkowej mądrości. Pamiętacie ileż uciechy było z tych, którzy ciągle nic nie rozumieli. Biedny homo sovieticus, ignorant przekonany, że warto inwestować wstare pegieery, dołożyć do upadających fabryk, zmodernizować bankrutujące zakłady. Oczywiście nie wszyscy byli poczciwi. Mówiło się o groźnych demagogach: podejrzany profesor przekonujący do trzeciej drogi, niebezpieczny związkowiec czy polityczny populista. Żądali niemożliwego, mącili ludziom w głowach. A przecież wiadomo było – dla przyjętego modelu transformacji nie ma alternatyw.
No i operacja się udała. Wskaźniki się poprawiły. Zagraniczni specjaliściod statystyki poklepują nas po plecach. Średnia liczona dla Guliwerów i liliputów wypada nieźle. Owszem są i koszty, ale przecież ogólnie mamy sukces. Mówienie o niepowodzeniach, głodnych dzieciach, skrajnym ubóstwie, obszarach nędzy to brzydki populistyczny trik. Nie przesadzajmy. Jeśli są naprawdę głodne, to niech jedzą szczaw. A liczby? Zmanipulowane!
2,8 miliona ludzi w skrajnej biedzie, czyli poniżej minimum egzystencji?4,6 miliona Polaków poniżej granicy ubóstwa, a więc progu, od którego zaczyna się interwencja socjalna? Około 700 tysięcy dzieci w domach, które mają problem z zaspokojeniem podstawowych potrzeb? Aż 30% dzieci i młodzieży w ogólnej liczbie skrajnie ubogich? Czy to złośliwa propaganda? Dane przeciwników III RP? Dane z GUS? Wolne żarty!
Niestety to nie są żarty. Również tak wygląda III RP. Dwa razy smutniejszana wsi niż w miastach. Kraj, w którym wielodzietność i nędza ciągle idą w parze. Gdzie w biedzie żyje 11% rodzin z trójką dzieci, a już 27% spośród tych, które mają czwórkę i więcej. Czy państwo nie pomaga rodzinom? Owszem. Dzięki zamrożeniu progu dochodowego, który uprawnia do zasiłku rodzinnego kwota wypłaconych zasiłków spadła z 5,5 mln zł miesięcznie w 2004 roku do 2,3 w 2013 r. Zręczne. Prawda?
Istnieją dwie Polski – Polska beneficjentów transformacji i Polska jejofiar. To właśnie nazywam dobrobytem wyspowym. A beneficjenci? Z małymi wyjątkami żadni z nich Krezusi. Nawet trzy procent Polaków nie zarabia tyle, co najniżej płatny etatowy pracownik Lidla w Niemczech (czyli ok. 7,5 tys. zł). Choć bogactwo naszych wyspiarzy nie imponuje, to - o dziwo – duchowa przepaść jest często ogromna. Szczególna podłość transformacyjnej operacji polegała na tym, że uczono pogardy dla tych, którym odbierano szanse. Pedagogika wstydu za solidarność przyniosła owoce. Wielu, zbyt wielu uwierzyło, że serduszko od Owsiaka i 1% załatwia problem.
Dowodem niesłychanej izolacji w jakiej żyją mieszkańcy wysp były ostatniekampanie wyborcze. Przekonanie, że dane makroekonomiczne plus kpiny z hasła o „Polsce w ruinie” przekonają, że jest naprawdę fajnie, kosztowała Platformę władzę. Przegrana nie pomogła. Wyspiarze dochowali się nawet całkowicie lokalnej odmiany lewicy, która gotowa jest protestować przeciw projektowi 500 złotych na dziecko. Swojemu oburzeniu dadzą wyraz w barwnych pochodach. Poznacie ich po szalikach Burrbery i niezachwianej dumie z osiągnięć ostatniego ćwierćwiecza.
Dariusz Karłowicz
